Porady

Etiologia odleżyn

Odleżyny stanowią wciąż problem medyczny, społeczny i ekonomiczny, a także humanitarny, któremu wielu specjalistów poświęca coraz więcej uwagi. Odpowiedzialność za zapobieganie powstaniu odleżyn spoczywa na pielęgniarce, która najwięcej czasu poświęca choremu, zna potrzeby i problemy występujące u pacjentów. To ona powinna w jak najlepszy sposób te potrzeby zaspakajać oraz wdrażać możliwie dobre rozwiązania.

Powstanie odleżyn sprawia, że chory organizm, który powinien przy współudziale medycyny zwalczyć pierwotną chorobę, walczy z nową bolesną dolegliwością. Wydłuża to pobyt pacjenta w szpitalu.

Drugim ważnym czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie odleżyn są siły ścinające, działające w płaszczyźnie równoległej do powierzchni skóry i powodujące jej przesuwanie względem struktur położonych głębiej. Wynikiem tego jest odcięcie dopływu krwi do rozległych obszarów skóry, co ma znacznie gorsze skutki niż ucisk prostopadły. Siły ścinające działają np. na okolicę krzyżową chorego unieruchomionego, leżącego na wznak na łóżku z uniesioną górną częścią. W przypadku działania sił ścinających znacznie niższe ciśnienie w tkankach powoduje upośledzenie ich ukrwienia. U osób w podeszłym wieku występują większe siły ścinające w pozycji siedzącej, co dodatkowo predysponuje je do powstawania odleżyn. Zwiększona podatność na powstawanie odleżyn jest również wynikiem działania tarcia na naskórek.

Powstawaniu odleżyn sprzyja maceracja skóry, będąca następstwem zwiększonej wilgotności w wyniku nietrzymania moczu i stolca lub pocenia się.12 Wysunięto hipotezę, że do martwicy skóry może się przyczynić akumulacja produktów przemiany beztlenowej na skutek zamknięcia naczyń limfatycznych, co może być związane ze stresem emocjonalnym. W jednym badaniu, przeprowadzonym na niewielkiej grupie pacjentów z niezbyt dobrą grupa kontrolną, sugerowano, że palenie papierosów zwiększa ryzyko powstawania odleżyn poprzez naczynioskurczowe działanie nikotyny.

Jakkolwiek nadal się uważa, że największe znaczenie w powstawaniu odleżyn ma ucisk tkanek i działanie sił ścinających, to przytoczone powyżej dane wskazują na etiologię wieloczynnikową. Wszystkie te czynniki należy uwzględnić w postępowaniu z pacjentami zagrożonymi powstawaniem odleżyn.